Rolan Nikzuli, golman kluba „Sepsi OSK“, žustro poskakuje na gol liniji. Za njega je ovo već viđeno. Njegov tim je već bio u ovoj situaciji.

Svega 12 mjeseci ranije, Nikzuli, Sekelji Mađar pomogao je da jedan mađarski klub iz Sekeljija, regiona u Rumuniji većinski naseljenog etničkim Mađarima, prvi put osvoji veliki rumunski trofej. Sada, tim čiji je on kapiten, na ivici je da drugi put zaredom osvoji rumunski kup.

Bio je to presudni gol u napetom šutiranju penala. Mark Tamas, mađarski internacionalac, upravo je postigao gol za 5-4, što znači da je „Sepsi OSK“ od pobjede dijelila samo jedna odbrana penala.

Ivan Martić, defanzivac za „Universitatea Kluž“, namješta loptu, ide korak unazad, fokusirajući se na zadatak. Martićeve grudi se šire, a potom odlučno korakom naprijed otvara tijelo i upućuje loptu u ugao gola. Ali, Nikzuli je pročitao njegovu namjeru, pruža se ulijevo i sa prezirom odbija taj pokušaj.

Navijači Sepsija sa mađarskom zastavom padaju u delirijum. Nikzuli pokazuje na grudi i trči ka njima, njegovi saigrači jure za njim.

Za Nikzulija, to je bilo više od osvajanja prvenstva. Igrati za Sepsi njemu znači mnogo više od toga. Nikzuli je odrastao u gradu u kojem je 90 odsto populacije Sekelji, etnička podgrupa Mađara. Svjestan je koliko Sepsi znači za Sekelji populaciju u Rumuniji.

Kada je 2019. igrao za Sepsi u gostima kod tima Farul Konstanta, domaći navijači su pljuvali Nikzulija.

“Bilo je ksenofobičnih povika”, prisjeća se Nikzuli. “Navijači su skakali i pljuvali me. Ta utakmica je ostavila gorak ukus i ne mogu naći prave riječi da to opišem. Mi smo u ovom prvenstvu i oni treba da nas poštuju.”

Njegovo slavlje nakon finala prvenstva 24. maja je bilo jasno: on nije pokazivao samo na sebe, pokazivao je na dres, na grb, klub, poručujući da “mi pripadamo ovdje – sviđalo se to vama ili ne.”

Kada nova fudbalska sezona počne, prvi put će se tri etnički mađarska tima izvan Mađarske takmičiti u evropskim klupskim ligama.

Sepsiju, koji je ušao u UEFA Konferencijsku ligu zahvaljujući pobjedi na prvenstvu, pridružiće se „FC DAC“ iz Dunajske Strede, koji je treći put u posljednjih pet sezona zauzeo drugo mjesto u vrhu slovačke tabele. „FK TSC“ iz Bačke Topole iz etnički mađarske Vojvodine u Srbiji postigao je najbolji rezultat ikada u srpskoj Superligi, osvojivši drugo mjesto i plasman u treći kvalifikacioni krug najprestižnijeg evropskog takmičenja, UEFA Lige šampiona.

Ovakav ukupni uspjeh nije slučajan: od povratka na vlast mađarskog premijera Viktora Orbana 2010. godine, jedna od ključnih strategija njegove vlade bila je razvoj sportskih klubova i infrastrukture unutar etničkih mađarskih zajednica širom Balkana.

Prema istraživanju koje je 2022. sproveo „Atlantszo“, 49,5 miliona novca poreskih obveznika usmjereno je na teritorije u Slovačkoj, Rumuniji i Srbiji u kojima žive etnički Mađari.

“Sport je naš zajednički jezik, sport nas ujedinjuje. Stoga, mađarska Vlada će podržati osnivanje akademija širom Karpatskog basena”, kazao je Orban 2018. prilikom inauguracije „MOL fudbalske akademije“ u Dunajskoj Stredi u Slovačkoj.

Dobro podmazan slovački klub

Dunajska Streda je mali, prijatni grad od svega 23 hiljade stanovnika u Žitnji Ostrov, oblasti na jugozapadu Slovačke. Šetajući kroz mirne ulice, primijetićete da je arhitektura kombinacija habzburškog, neoklasičnog i postmodernog stila, što je opipljiv prikaz burne kulturološke isprepletenosti.

Prije Prvog svjetskog rata, ovaj grad je bio dio Kraljevine Mađarske i središte jevrejsko-mađarskog intelektualizma. Nakon Trijanonskog sporazuma 1920. godine, kojim su Mađarskoj oduzete dvije trećine teritorije i skoro polovina stanovništva, grad je predat Čehoslovačkoj, a zatim vraćen Mađarskoj manje od dvije decenije kasnije 1938. godine.

Nakon izbijanja Drugog svjetskog rata, živopisna jevrejska zajednica Dunajske Strede je desetkovana nakon što je skoro 3000 ljudi poslato u Aušvic, a po završetku rata, većina mađarskog stanovništva je protjerana i državljanstvo im je oduzeto. Tokom komunizma, veći dio mađarske arhitekture u gradu je srušen i zamijenjen zgradama u stilu socijalističkog realizma. Tek nakon pada komunizma grad je počeo da vraća svoj mađarski identitet.

Trideset godina kasnije, Dunajska Streda, sa populacijom koju sada 72 odsto predstavljaju etnički Mađari, osjeća se više mađarskom nego ikada. To se najviše osjeća u „FC DAC“, kulturološkom epicentru Dunajske Strede.

Nakon raspada Čehoslovačke, „FC DAC“ je bio svojevrsni jo-jo klub koji je išao od prve do druge lige slovačkog fudbala. Međutim, to se promijenilo posljednjih godina: DAC ostaje u samom vrhu od 2014. i jedini je tim koji se u proteklih pet sezona približio slovačkom gigantu „Slovan Bratislavi“ i to uglavnom zahvaljujući domaćem tajkunu Oskaru Vilagiju.

“Dunajska Streda je ostvarila ogroman napredak otkad se Oskar Vilagi pridružio klubu 2014. godine”, kazao je za BIRN Jan Jasenka, slovački fudbalski komentator za Sport.sk.

“Izgradili su infrastrukturu koja je među najboljima u Slovačkoj. Izvjesno je da ćemo ubuduće vidjeti rezultate njihove akademije, a na terenu već danas vidimo rezultate.”

Vilagi je zamjenik izvršnog direktora „MOL grupe“ – mađarske multinacionalne kompanije za naftu i gas koja je dijelom finansirala novi stadion kluba, „MOL Arenu“ – i izvršni je direktor slovačke podružnice „MOL-a Slovnaft“. MOL je u zadnjih 18 mjeseci na meti sve većih kritika zbog nastavka poslovanja sa Rusijom i zbog javne podrške izvršnog direktora Žolta Hernandija Orbanovom protivljenju planovima EU da obustavi uvoz ruske nafte i gasa.

Vilagi je prijatelj sa Orbanom od 1990. kada su se sreli preko „Liberal International“, svjetskog udruženja progresivnih demokratskih političkih partija, kojima su obojica pripadali. Međutim, Vilagi insistira da on “nije Orbanov čovjek”.

“Da, na ti smo; poznajemo se od 1990. kada smo obojica počinjali kao liberalni političari”, kazao je Vilagi 2018. Međutim “DAC je apolitična organizacija, bez političkih aktivnosti.”

Uprkos tome, ovaj fudbalski klub je primio milione eura od mađarske vlade i Mađarske fudbalske federacije (MLSZ), koja je doprinijela sa 6,5 miliona eura u osnivanju MOL fudbalske akademije 2018. i sa dodatnih četiri miliona eura za djelatnosti akademije.

“Naravno, Orbanovo finansiranje je bilo od pomoći, ali u smislu fudbala DAC je napravio značajan napredak”, kazao je novinar Jasenka. “DAC, koji je bio jedan od klubova sa dna tabele, sada je glavni kandidat za borbu za titulu sa Slovan Bratislavom.”

Čak i prije intervencija Vilagija i Orbana, DAC je bio klub koji je doprinio ponovnom rasplamsavanju mađarskog žara u gradu, ali je to izazvalo porast etničkih tenzija između mađarske i slovačke zajednice. U utakmici iz 2008. između DAC-a i Slovana, više od 60 ljudi je povrijeđeno u sukobima između interventne policije i dvije grupe navijača nakon što su navijači DAC-a reagovali na to što su navijači Slovana spalili mađarsku zastavu.

“Možda otvorena podrška iz Mađarske iritira neke ljude, ali vjerujem da će tim etničke manjine, bilo gdje u svijetu, biti na meti, posebno kada prigrli status ekipe etničke manjine”, kaže za BIRN Gergeli Maroši, predavač sportskog novinarstva na „Univerzitetu Metropoliten“ u Budimpešti.

Navijači DAC-a navijaju na mađarskom jeziku, pjevaju mađarsku himnu i ističu mađarske zastave na utakmicama. Kao odgovor na to, slovačka vlada je 2019. godine u parlamentu usvojila zakon kojim je pjevanje stranih himni proglašeno prekršajem. To je izazvalo žestoku reakciju navijača DAC-a. “Pjevaćemo i platićemo kaznu”, kazao je tada Vilagi.

Tenzije se nastavljaju i danas.

“Nemamo dobre odnose sa slovačkim klubovima”, priznaje Vladimir Vladimirovič, navijač DAC-a. “Sve navijačke grupe širom Slovačke mrze nas zbog toga što smo Mađari.”

Vladimirovič je mještanin Dunajske Strede a prvoj utakmici je prisustvovao sa četiri godine. Njegov sin je prvoj utakmici prisustvovao sa svega tri godine. Vladimirovič je odrastao u kući koja se nalazi svega 100 metara od fudbalskog kluba. Stadion, mađarsko utočište u stranoj zemlji, je pružao osjećaj doma.

“Ponosni smo na nacionalnost našeg kluba”, kazao je Vladimirovič. “Mi smo Mađari i podržavamo naš klub na mađarskom jeziku. Svi klubovi nas mrze jer smo Mađari, a mi smo ponosni.”

“Poseban je osjećaj navijati za klub koji je uvijek imao mađarsku bazu navijača i za klub koji je na to ponosan”, kazao je Mate Kovač, navijač DAC-a koji studira u Bratislavi.

Mateovi otac i djed su obojica navijali za DAC, a on je igrao za pomladak tima. Ponosan je na svoje korijene. “Zaista sam srećan što mogu navijati za DAC. Međutim, nažalost treba da prihvatite da će vas na većim utakmicama navijači protivničkog tima vrijeđati jer podržavamo tim na drugom jeziku.”

Kulturološki rat između DAC-a i protivničkih klubova ne jenjava, a kritičari tvrde da je investiciona politika mađarske vlade djelimično odgovorna za potpirivanje ovih tenzija.

Finansiranje samih projekata i organizacija nijesu problem. Mnogi etnički Mađari i dalje su diskriminsani u Slovačkoj, dok je južni dio zemlje, gdje se nalazi DAC, decenijama bio uskraćen za odgovarajuća sredstva. Međutim, djeluje da je finansiranje od strane mađarske vlade zasnovano na ideološkim kriterijumima.

“Da, južna Slovačka jeste diskriminasana, ali rješenje ovog problema nije u nekontrolisanom prilivu sredstava, koja su dodijeljena na osnovu ideologije a ne kvaliteta, remeteći ne samo ekonomsku već i kulturološku konkuretnost”, kazao je za Hungarianmoney.eu mađarski politikolog Kalman Petoč. “Sa aspekta mađarske zajednice u Slovačkoj, to je nezdravo i deformiše proces.”

Kronizam je etiketa koja je Orbanu često lijepljena kod kuće, a očigledna je mnogima i van Mađarske. Više puta su slovačkim firmama i organizacijama koje nemaju čak ni web sajt dodjeljivane donacije mađarske vlade, dok uspješne firme ne dobijaju ništa.

Strategija djelimično ima za cilj održanje prijatelja u blizini. Osobe poput Vilagija sa uticajem u MOL-u i u širem poslovnom svijetu su ključni saveznici za Orbana. Ali, drugi dio strategije je očuvanje mađarske zajednice u regionu.

“Vlada je oduvijek bila prilično otvorena u vezi sa podrškom mađarskim manjinskim oblastima, a to uključuje podršku i sportskim klubovima”, kaže Maroši.

“Mislim da je to zato što Vlada smatra da su sportovi strateški važni i ključni za održavanje života zajednice.

Sport je takođe povezan sa konceptom patriotizma i smatra se veoma važnim za oblikovanje identiteta.

“Etnički mađarski klubovi takođe sarađuju i imaju veze s mađarskim klubovima, pa igrači, posebno mladi, često prelaze granicu”, dodaje on.

Isto važi i za granicu sa Srbijom.

Podrška Bačkoj Topoli

“Živimo u Evropi u kojoj ima mjesta samo za one koji se zalažu za jedinstvo, a ne za one koji siju sjeme razdora”, kazao je Viktor Orban na otvaranju akademije „FK TSC“ u Bačkoj Topoli 2019. godine.

Bačka Topola je grad i opština u Vojvodini u Srbiji. U odnosu na evropske gradove Bačka Topola je relativno nova, osnovana 1750. godine od strane 200 mađarskih i slovačkih porodica koje su stigle iz Gornje Mađarske, današnje Slovačke.

Poput Dunajske Strede, Bačka Topola je imala donekle turbulentnu prošlost. Do Prvog svjetskog rata, grad je narastao do populacije od 18 hiljada stanovnika, ali je, kao i Dunajska Streda, smanjena Trijanonskim sporazumom. Tokom Drugog svjetskog rata, ovaj grad je tri godine bio pod okupacijom mađarskih snaga, a 1944. godine je korišten kao baza SS-a za deportaciju Jevreja. Nakon što je oslobođen na kraju Drugog svjetskog rata, grad se oporavio i krenuo putem snažne industrijalizacije za vrijeme vlade Federativne Narodne Republike Jugoslavije.

Danas, većina (58 odsto od 33000 stanovnika), koji živi u Bačkoj Topoli, su etnički Mađari a fudbalski klub je tokom posljednjih 75 godina igrao ključnu ulogu u održavanju mađarske kulture.

Osnovan 1913. godine kao sportski klub „Topolyai“, klub je prošao kroz osam promjena imena u zadnjih 100 godina, mijenjajući nekoliko verzija imena na srpskom i mađarskom jeziku.

“Godine 2013, u znak obilježavanja vijeka postojanja i kao početak obnove, klub je vratio originalno ime”, kaže za BIRN Vladimir Novaković, sportski novinar za srpski TV kanal „Sport Klub“.

“Tada su igrali u četvrtoj ligi, ali Topola nikako nije bila neka zabit. Odmah nakon Drugog svjetskog rata, veliki Jeno Kalmar (trener čuvenog „Honved timaiz“ 1950-ih) proveo je tamo posljednjih nekoliko godina svoje igračke karijere”, objašnjava Novaković.

“Novi početak je bio praćen izvanrednim usponom – TSC je za šest sezona uspio da se prvi put u svojoj istoriji popne iz treće lige do srpske Super lige. Dostizanje tog nivoa nije neuobičajen podvig za klubove iz Vojvodine, ali se TSC izdvaja od ostalih zbog svojih ambicija.”

Od obnove kluba, uloženo je čak 30 miliona eura samo u infrastrukturu kluba, što je ogromna suma za bilo koji klub u srpskom fudbalu, uključujući tradicionalne gigante Crvenu zvezdu i Partizan iz Beograda. Međutim, za razliku od Slovačke, gdje su investicije i klub naišle na žestok otpor, ovdje gotovo da nije bilo protivljenja, dijelom zahvaljujući srdačnom odnosu Mađarske prema južnom susjedu.

Tokom istorije, Mađarska i jugoslovenske države su imale loše odnose, ali je odnos Mađarske sa Srbijom procvjetao u posljednjih deset godina zahvaljujući prisnosti Orbana i predsjednika Srbije Aleksandra Vučića.

Mađarska je jedina susjedna zemlja sa kojom je Srbija potpisala stratešku saradnju nakon što je sporazum ratifikovan prošlog decembra. Sporazum je opsežan i odnosi se na preko 20 sektora uključujući infrastrukturu i ekonomiju. Dvije zemlje su se takođe povezale u nepovjerenju prema EU, u odnosu prema sankcijama Rusiji i prema energetskim zalihama, kao i u pogledu na Euroaziju.

“Mađarska nacija danas srpsku naciju smatra bratskom”, kazao je mađarski šef diplomatije Peter Sijarto u maju i pohvalio ophođenje Srbije prema etničkoj mađarskoj populaciji. “Pod vođstvom vašeg predsjednika, Srbija se prema mađarskoj zajednici u Vojvodini ponaša na način koji služi za primjer cijelom svijetu.”

Ovaj odnos se odražava i na način na koji se vladini zvaničnici, mediji pa čak i rivalski klubovi u Srbiji ophode prema TSC-u i njegovim navijačima. “Vidjeli smo dosta etničkih tenzija u Slovačkoj i Rumuniji na utakmicama sa klubovima povezanim sa Orbanom”, kaže Novaković. “Međutim ono što se dogodilo u Topoli je nevjerovatno.”

“Na početku projekta, održan je sastanak izumeđu ključnih ljudi u klubu i navijača TSC-a. Odbor je uputio zahtjev da se koristi mađarski jezik i što je moguće više izbjegnu tenzije”, prisjeća se on. “Tokom četiri godine TSC-a u Superligi, nikada nijesam upoznao nijednu osobu koja je imala problem sa činjenicom što je u ligi izričito mađarski klub, to je tim prije fascinantno imajući u vidu opštu atmosferu u Srbiji u posljednje vrijeme.”

Ljudi u Srbiji „TSC“ zapravo vide kao osvježavajuću promjenu, i kao klub koji ima na raspolaganju novac i može potencijalno dovesti u pitanje rivalitet Crvene zvezde i Partizana, koji dominiraju srpskim fudbalom od raspada Jugoslavije.

“I mediji i opšta javnost na ‘TSC’ gledaju pozitivno”, kaže Novaković. “Srpska Superliga je nažalost takmičenje dva kluba – to je sistemski problem. Međutim, apsolutna je novost kada neko uloži dosta novca u stadion kao i u akademiju.”

Od osnivanja srpske Superlige 2006. godine, Crvena zvezda i Partizan su bili na vodećim pozicijama u 14 od 17 sezona, što dostignuće TSC-a čini još izuzetnijim.

Međutim, očekuje se da uspjeh TSC-a se ne bude samo na terenu, već i van njega.

“Vjerujem da na Balkanu postoji mnogo kulturne raznolikosti među opštom populacijom, ali ni približno dovoljno u javnoj sferi, i šta bi moglo biti bolje od toga da imamo moćan fudbalski klub iz redova etničke manjine”, kaže Novaković.

Takav stav nije zastupljen u rumunskom fudbalu.

Navijači Sfantua

“Naprijed Sepsi. Čestitke, Laslo! Razvalili ste”, napisao je Viktor Orban na Fejsbuku nakon pobjede „Sepsija OSK“ na prvenstvu Rumunije 25. maja.

Dom Sepsija je Sfantu George, grad sa populacijom od 56 hiljada stanovnika u Kovasna okrugu na istoku Transilvanije u Rumuniji. Sfantu George je jedno od najstarijih naselja u Transilvaniji i datira još iz 1332. Poput Dunajske Strede i Bačke Topole i ona je oduzeta Mađarima nakon potpisivanja Trijanonskog sporazuma, ali je kratko ponovo došla pod mađarsku kontrolu tokom Drugog svjetskog rata i getoizovana je za jevrejsko stanovništvo.

Grad je vraćen Rumuniji na kraju Drugog svjetskog rata prije nego je što kratko postao dio Mađarskog autonomnog regiona 1952. godine, koji je zatim 1962. ukinut i zamijenjen okruzima koji nijesu imali nacionalne odredice.

Danas, Mađari predstavljaju 74 odsto populacije Sfantu Georgea. Ta brojka je slična onoj u Kovasna okrugu, koji ima populaciju od 210.000 stanovnika. Sam grad odaje utisak “Mađarske izvan Mađarske” i centar je Sekelji populacije u regionu Sekeljska zemlja.

Tamo je smješten nacionalni muzej za pripadnike Sekelji populacije koji je osnovan 1875. a nezvanična plavo-zlatna zastava, nekada obilježje ekstremističkih pokreta, vijori se u mnogim ulicama. Sada i „Sepsi OSK“ počinje da stiče važan kulturološki status.

Međutim, za razliku od Dunajske Strede i Bačke Topole, Sfantu George nema veliku fudbalsku kulturu. Do 2011. godine, ovaj grad čak nije ni imao fudbalski tim nakon što su raniji poduhvati bili bezuspješni. Ali, sa uspjehom su pohrlili i navijači.

“Prije nego što je fudbalski tim napredovao u prvu ligu, navijačka baza u Sfantu Georgeu je uglavnom bila fokusirana na ženski košarkaški tim – ‘Sepsi SIC’”, kazao je za BIRN Razvan Lutak, rumunski fudbalski novinar iz „Gazete Sporturilor“.

“Gledao sam nekoliko košarkaških utakmica i atmosfera je bila vatrena. Tako da, nakon uspjeha, i nakon što je Sepsi završio novi stadion, navijači su počeli u velikom broju da dolaze na fudbalske utakmice.”

Uspon Sepsija na vrh je bio brz, uzdizanje iz četvrte lige do vrha za samo četiri sezone. Po ulasku u Rumunsku prvu ligu, odmah su se suočili sa žestokim otporom – protivljenjem koje uveliko nadmašuje ono u Slovačkoj.

“Čim se Sepsi približi vrhu, ja ću potrošiti sav svoj novac na fudbal”, kazao je 2022. godine poznati vlasnik najvećeg rumunskog kluba „FCSB“ Điđi Bekali.

“Uništićemo sve što ima veze sa njima. Neću im dozvoliti da osvoje titulu; držaćemo Orbana na uzici. Obećavam vam da ću kada Sepsi ili Csikszereda (još jedan Orbanov klub u drugoj rumunskoj ligi) postanu previše snažni, uložiću dosta novca. Spreman sam da potrošim 10 miliona eura kako Mađari ne bi bili bolji od mog FCSB-a.”

Bekalijevih deset miliona je za milion manje od prihoda Sepsija samo za prošlu godinu nakon što je mađarska vlada uložila 6 miliona eura u klub. U tom procesu, Sepsi je angažovao dvojicu rumunskih internacionalaca i dvojicu mađarskih internacionalaca i oni su postali prijetnja za tradicionalne rumunske elitne timove.

Uprkos tome što je u protekle dvije sezone bio na sredini tabele, Sepsi je osvajao rumunska prvenstva i dva puta predstavljao Rumuniju u evropskom fudbalu.

“Svaki bod koji osvojimo u Evropi ide Rumuniji, ne Mađarskoj”, istakao je vlasnik Laslo Diosegi, čovjek kojeg je Orban hvalio u objavi na Fejsbuku 2022. godijne.

“Mi igramo za Rumuniju i bilo bi lijepo da svijet to shvati i prihvati. Sport bi trebalo da ujedinjuje, a ne da razdvaja.”

Ali, samo prisustvo Sepsija u rumunskom fudbalu izazvalo je brojne podjele. Fudbalski rivalitet između Rumunije i Mađarske je već jedan od najžešćih u svjetskom fudbalu, a utakmice između dvije zemlje, kako na klupskom tako i na nivou reprezentacija, često završavaju nasiljem između navijača. Orbanova retorika je samo pojačala tenzije.

Orban je fotografisan i kritikovan zbog nošenja šala s mapom Velike Mađarske (Mađarske prije Trijanonskog sporazuma) i objavljivanja mape Velike Mađarske na svojoj Fejsbuk stranici.

Takođe je održao i sada poznati govor u julu 2022. na ljetnjem univerzitetu „Balvanios“ i studentskom kampu u banjskom mjestu Baile Tușnad u Rumuniji.

“Mi (Mađari) nijesmo miješana rasa… i ne želimo postati miješana rasa. U teškom periodu koji predstoji, kako bismo održali nacionalne ambicije, moramo ostati jedinstveni. Domovina mora ostati ujedinjena, a Transilvanija i druga područja naseljena Mađarima na Karpatima moraju ostati ujedinjena”, rekao je.

Orban je uvijek tvrdio da su njegove težnje u Rumuniji dobroćudne, da je cilj prekograničnog kulturološkog i političkog sistema koji je uspostavio promjena razmišljanja, a ne granica. To je možda istina, ali nacionalistički žar koji to potpiruje ima destabilišući uticaj naročito u Rumuniji – a povratne reakcije na fudbalskim utakmicama ne prestaju.

U januaru, utakmica između „Sepsi-ja“ i „FCU 1948 Krajova“ je otkazana pošto su navijači Krajove odbili da se uzdrže od antimađarskog skandiranja. „Dinamo Bukurešt“ je kažnjen jer su njihovi navijači skandirali “Izbacite Mađare iz naše zemlje”, dok je 2020. godine utakmica bila prekinuta na 10 minuta jer su igrači „Petrolula Ploiešti“ bacali predmete na igrače Sepsija i uzvikivali ksenofobične uvrede.

“Prije svega, hajde da malo popričamo o protivničkim navijačima”, kazao je Lutak. “Tu su nacionalističke grupe, pokreti i pojedinci u navijačkim bazama drugih timova i u ultraškim frakcijama.”

“Budući da je tim koji podržava mađarska manjina, Sepsi je često na meti ksenofobičnog skandiranja tih pojedinaca. Ako ih pitate zašto skandiraju “izbacite Mađare iz naše zemlje”, odgovoriće vam da su isprovocirani, tvrdeći “oni nam prkose sekeljskom zastavom”. Uporno uzvikuju “Ria Ria Hungaria da bi nas iznervirali”, objašnjava on.

Širom svijeta fudbal je bio žarište nasilnih desničarskih nacionalističkih osjećanja, ali je situacija u Rumuniji, Slovačkoj i u manjoj mjeri u Srbiji jedinstvena. U svijetu fudbala uporedive su sa navijačima Seltika u Škotskoj koji ističu irsku zastavu; Atletikom iz Bilbaoa koji su samoproglašeni predstavnici Baskijskog regiona, i sa navijačima Barselone koji nose katalonsku zastavu.

Ali nijedan od tih primjera nema klub kojeg finansijski i politički podržava vlada jedne suverene zemlje. Žestoka reakcija je uvijek neizbježna, tvrde analitičari, naročito kada ta suverena zemlja ima tako nacionalistički i izolacionistički stav.

“Demokratija se pogoršava u Mađarskoj pod režimom Orbana, pa je trošenje miliona eura za profesionalni fudbal van zemlje upitno i ima samo populistički efekat”, tvrdi Lutak.

“Ali na isti način možete kritikovati određene klubove u Premijer ligi jer su u vlasništvu investicionih fondova iz autoritarnih država. Mančester Siti je osvojio Ligu šampiona sa jednako moralno upitnim projektom. Ali, ja mislim da je Sepsi projekat moralno sporan zbog Orbanove umiješanosti, ne zbog navijača”, kaže on.

Sa tim dolazi i teška priča. U Slovačkoj i naročito u Rumuniji, Mađari su tokom istorije marginalizovani u njihovim domovima, stoga su za ove ljude i njihove zajednice, fudbalski klubovi postali važni stubovi društva. Međutim, politička pozadina je zabrinjavajuća i samo podstiče tenzije.

Što se tiče stanovnika, oni su naučili da žive sa tim. Postali su snažni u prkosu i ponosno nose mađarsku zastavu. Rolan Nikzuli, golman Sepsija, je najbolji primjer.

“Ksenofobično skandiranje je toliko uobičajeno da ih ja više i ne čujem”, kazao je Nikzuli prije finala prvenstva u maju. “Zapravo kada ih čujem, pucam od smijeha. Protivnika frustrira to što možemo formirati tako snažnu grupu u Sepsiju.”

“Bila bi velika čast igrati za Mađarsku, to bi bilo ostvaranje mog sna. Ako ikada dobijem poziv od mađarske reprezentacije, svim srcem ću prihvatiti. Ne bih ni trenutak razmišljao”, kaže on. “Ja sam Mađar.”