Kada je odlučila da se suoči s porodičnim problemima, Podgoričanka Jasna (ime izmijenjeno zbog očuvanja identiteta) obratila se psihologu iz Beograda. Iako su joj prijateljice savjetovale da potraži pomoć nekog od psihologa iz Podgorice, odlučila se za online terapiju.

„Teško sam se odlučila na terapiju, prije svega zbog straha da bi neko mogao posredno čuti za moje probleme. Čudno mi je kada pričam sa psihologom preko Zooma, ali sam bar sigurna da niko iz mog šireg okruženja neće znati da sam anksiozna“, kazala je Jasna za BIRN.

„Online terapija mi je djelovala kao najsigurnija varijanta, jer u Srbiji ljudi moraju imati licencu da bi se time bavili. To mi je djelovalo sigurnije“, dodala je.

Iako je Jasna jedna od mnogih koji se sa životnim izazovima suočavaju kroz psihoterapiju, rad psihoterapeuta u Crnoj Gori još nije regulisan zakonom.

Skupština Crne Gore trebalo bi do kraja godine da usvoji Zakon o psihološkoj djelatnosti, koji će, između ostalog, odrediti uslove i način obavljanja psihološke djelatnosti i uspostaviti kontrolu kvaliteta rada psihologa.

Ipak, iz Ministarstva socijalnog staranja, brige o porodici i demografiji tvrde da tim zakonom neće biti regulisan rad psihoterapeuta, već samo psihologa.

Psiholozi rade bez licence

U Crnoj Gori trenutno ne postoji zakon koji bi regulisao rad psihologa niti institucija koja bi ih kontrolisala i izdavala licence.

Iz Ministarstva socijalnog staranja, brige o porodici i demografiji kazali su za BIRN da nemaju informaciju o broju registrovanih osoba koje se u Crnoj Gori bave psihološkom djelatnošću.

Predlogom zakona predviđeno je osnivanje Komore psihologa Crne Gore, koja će biti zadužena za licenciranje psihologa i kontrolu njihovog rada. Zakon precizira da će se psihološkom djelatnošću moći baviti samo psiholog s fakultetskom diplomom i potrebnom licencom.

Dozvolu za rad moći će da dobije psiholog koji je, između ostalog, prošao pripravnički staž od devet mjeseci i položio stručni ispit pred komisijom koju obrazuje Komora psihologa Crne Gore. Licenca se izdaje na period od 10 godina, a Komora je može oduzeti psihologu koji je pravosnažno osuđen ili su mu utvrđene nepravilnosti prilikom kontrole kvaliteta rada.

Zakonom je predviđeno da Komora psihologa Crne Gore bude osnovana u prvoj polovini 2025. godine, nakon čega će donijeti etički kodeks psihologa i voditi njihovu evidenciju.

Psiholog Miloš Bulatović smatra da komisije za praćenje stručnog rada psihologa moraju biti formirane isključivo iz reda uglednih psihologa.

„Zamislite situaciju da neko ko nije iz struke i ko ne razumije specifičnost psihološke struke ima pristup podacima koji se tiču privatnosti osoba s kojima psiholog obavlja svoju praksu. Onome ko prati rad, a nije obučen i nema iskustva, ne može biti prijatno sa svim tim informacijama koje su izrazito lične prirode“, kazao je Bulatović.

„Zamislite tek saznanje onoga čiji su lični podaci dospjeli u ruke nekome ko te podatke ne bi trebalo da posjeduje“, dodao je.

Iz Ministarstva socijalnog staranja podsjetili su da je psihološka djelatnost godinama bez zakonskog okvira, ističući da je to davalo mogućnost zloupotrebe i kršenja prava korisnika.

„Dosadašnja praksa bez zakonskog okvira dovela je do ozbiljnih zloupotreba, čije posljedice osjeća cijelo društvo. Zakon o psihološkoj djelatnosti pruža osnovu za kvalitetnu zaštitu korisnika i profesionalnu odgovornost psihologa“, kazali su iz Ministarstva.

Psihoterapeuti još čekaju zakon

Iako bi usvajanje zakona trebalo da spriječi zloupotrebe u psihološkoj djelatnosti, njime nije precizirana kontrola djelatnosti koja se odnosi na sprovođenje psihoterapija.

Dok se psihologijom mogu baviti samo osobe koje su završile studije psihologije, psihoterapeuti mogu biti psiholozi, ljekari, pedagozi, sociolozi, defektolozi i socijalni radnici koji su završili dodatnu edukaciju iz psihoterapije u trajanju od najmanje četiri godine.

Iz Ministarstva socijalnog staranja navode da ne posjeduju podatke o broju psihoterapeuta u Crnoj Gori.

Miloš Bulatović smatra da oblast psihoterapije mora biti definisana posebnim zakonom.

„U praksi postoji obaveza da se na samom početku psihoterapijskog procesa klijent informiše o tome da li je osoba koja vodi proces u fazi edukacije ili je završila edukaciju. Takođe, potrebno je priložiti adekvatan dokaz o završenoj edukaciji“, kazao je Bulatović.

I iz Udruženja psihologa Crne Gore tvrde da će Vlada morati posebnim zakonom da reguliše rad psihoterapeuta, kojim bi trebalo odrediti uslove i način sprovođenja psihoterapija, potrebno obrazovanje i stručni nadzor nad njihovim radom.

„Jedino stručno tijelo koje može da se bavi ovim pitanjem je Komora psihoterapeuta, jer je u njenom radu jasno precizirano ko obavlja stručni nadzor nad radom psihoterapeuta, kao i poštovanje Kodeksa psihoterapijske etike. Praksa u svim zemljama koje imaju Komoru je da ona sprovodi edukacije za stručno usavršavanje psihoterapeuta“, kazali su iz Udruženja psihologa za BIRN.